Magazine Winter 2023
Futuristische skyscrapers, maar ook historische gevels, verrassend authentieke binnenplaatsen en lokale eethuisjes: oud en nieuw kunnen in een metropool prima samengaan, bewijst Shanghai.
Minihondjes die in kinderwagens worden voortgereden, een schrootverzamelaar die zwaar trappend een Porsche inhaalt, en dan die skyline: een verzameling glas en staal die bijna de hemel lijkt aan te tikken. Een stad als Shanghai overdondert. Hoeveel reisgidsen bezoekers van tevoren ook lezen: nieuwelingen staan de stad wezenloos en nietig aan te gapen zodra ze er zijn. Ik ging er begin 2014 wonen met mijn gezin. China was relatief onbekend en ik wilde schrijven over wat de Chinezen bezighoudt. Maar het duurde jaren voordat ik de stad een beetje in mijn vingers kreeg. En nog altijd verrast Shanghai me dagelijks. De truc is om de stad in kleine hapjes te verkennen. Het liefst ga ik per fiets op avontuur. Dat lijkt op het eerste gezicht misschien een uitdaging door de wirwar van auto’s, bakfietsen, wandelaars en andere fietsers, maar de wegen zijn vlak en Chinese automobilisten rijden zelden hard. Als Nederlander heb ik hier natuurlijk mijn eigen fiets, maar de stad is bezaaid met duizenden leenfietsen die via een app voor minder dan één euro te huur zijn.
Ik begin mijn fietstocht in het district Pudong. Shanghai is niet alleen een van de grootste steden ter wereld, maar ook de rijkste stad van China, en dat is hier het best te zien. Pudong is het paradepaardje van China’s toenemende rijkdom. Het is moeilijk voor te stellen dat op dit stuk land dertig jaar geleden nog koeien graasden. Nu brommen roze en gouden superauto’s langs wolkenkrabbers zoals de Shanghai Tower. De trots van de Chinezen valt met zijn 632 meter in de categorie ‘megahoog’. Spectaculair is het enorme gewicht van duizend ton dat als een slinger in een antieke staartklok op de 126e verdieping hangt. Bij harde wind houdt het de wiebelende Shanghai Tower op zijn plek. Ik word wat duizelig van die hoogte en terug beneden steek ik de straat over naar de Jin Mao Tower. Die is iets lager, maar daarmee ook toegankelijker. Het uitzicht wordt nog geweldiger bij een drankje in het café op de 54e verdieping, waar bezoekers 360 graden kunnen rondkijken. De toren heeft de vorm van een Chinese pagode, met veel staal en goud is het een aandenken uit de late jaren twintig van de vorige eeuw. In die tijd kreeg Shanghai aardig wat autonomie binnen China. Zo ontwikkelde de stad zich tot de metropool die het vandaag is.
Boulevard de Bund
Toegangspoort tot
shikumen-huizen
in de Franse wijk.
AWL Images (links, rechts), Gallery Stock (midden)
China is nooit gekoloniseerd geweest, maar in sommige steden claimden buitenlanders eigen grondgebiedjes, concessies genaamd. In de negentiende eeuw vonden westerse handelaren in Shanghai, aan de monding van de Yangtze-rivier, een waardevolle uitvalsbasis.
Vanaf het futuristische Pudong reis je het snelst met een taxi of de metro naar het district Hongkou, maar ik fiets liever naar het einde van de straat, waar een pontje de fietsers en voetgangers overzet. Daar, aan de overkant van de Huangpu-rivier, ligt de geschiedenis van de stad. De oude wijkjes heten shikumen en zijn qua stijl net even anders dan de beroemde hutongs in Beijing. Veel van die oude buurten zijn gesloopt, maar op deze plek zijn de oude pakhuizen en historische gevels juist hersteld. Toen ik hier voor het eerst kwam, was ik verrast door de authenticiteit. Ik fiets steeds een kleinere steeg in en onder poortjes door. Mensen laten me graag hun balkonnetjes, balustrades, trappenhuizen en binnenplaatsjes bewonderen. Ik loop binnen bij het pasgerenoveerde en uitgebreide Shanghai Jewish Refugees Museum (no. 62, Changyang Road). Vlak voor de Tweede Wereldoorlog vonden 30.000 joodse vluchtelingen uit Europa hier een veilig onderkomen.
Het museum laat dat bijzondere, bijna vergeten verhaal zien. Getuigen vertellen hoe ze in piepkleine kamertjes sliepen, die bij een regenbui volliepen. Het was doffe ellende, maar ze waren tenminste veilig. De vluchtelingen zetten hun eigen samenleving op – met eigen kappers, bakkerijen, scholen en kleermakers. De vele foto’s en getuigenissen schetsen een onverwacht beeld van Shanghai. Stof om over na te denken als ik weer op de fiets stap. Naar het zuiden kruis ik de Suzhou-rivier, linksaf ligt de Bund – een boulevard vol erfstukken van negentiende-eeuwse allure. De ene gevel is nog indrukwekkender dan de andere. Aan de historische skyline schitteren de monumentale bankgebouwen, oude ambassades en het beroemde Vredeshotel van de vermaarde ondernemersfamilie Sassoon. Gebouwd in 1929 stond het bekend om zijn ongekende luxe en innovaties zoals stromend water. Leuk detail is dat het 77 meter hoge hotel in die dagen het hoogste gebouw aan de Bund was – Shanghais eerste wolkenkrabber. Aan de Bund is het fijn flaneren met de wind in de haren, terwijl je aan de andere kant een fantastisch uitzicht hebt over de Huangpu-rivier.
Jin Mao Tower
Op de kop van de boulevard haal ik mijn fiets weer van het slot en volg ik de Suzhou-rivier een eindje naar het minder toeristische, maar zeker niet minder bruisende Jing’an. De wijk heeft dezelfde kronkelende lanen als de voormalige Franse concessie, maar voelt authentieker. Een buurman die op een krukje op de stoep zijn haar laat verven, een dame die haar roze poedel scheert of kinderen die een kakkerlakkengevecht houden: het hoort hier bij het straatbeeld. Op een bankje buigt een groepje oude mannen zich in opperste concentratie over een spelletje mahjong. “Wil je meedoen?” vraagt een man met pretoogjes, als ik even stilsta om te kijken. “Ik weet niet hoe het moet,” zeg ik beschaamd. De mannen lachen, en ik lach mee. In metropool Shanghai is ook het echte China te vinden.
Inmiddels heb ik honger gekregen. Mijn lunch haal ik in mijn favoriete restaurant. En daarvoor fiets ik de voormalige Franse concessie in. Aan de andere kant van de Yan’an Elevated Road, de autoweg die hoog boven onze hoofden door de stad snijdt, liggen brede lanen omzoomd door bladrijke, hoge platanen. Het kan hier lastig zijn om door de culinaire bomen het bos te zien: er zijn zó veel restaurants – van chique etablissementen tot shabby eethuisjes. Een kijkje in de keuken zegt alles. Als koks jiaozi (dumplings) of xiaolongbao (gestoomde, met soep gevulde dumplings) staan te vouwen, weten ze wat ze doen en zit het wel goed. Mijn favoriet is Shan Dong Shui Jiao, een restaurant in het hart van de Franse concessie dat de beste kool- en varkensdumplings van de stad serveert. De jiaozi doop ik in azijn en ik voeg er een flinke druppel van de rodepepersubstantie die op tafel staat aan toe.
Markt in Tianzifang
AWL Images
De Sichuan-keuken staat bekend om zijn verdovende pittigheid, ‘ma la’ genaamd. Hier serveren ze echte Sichuan-gerechten, maar dan wel op instapniveau.
sichuancitizen.com
2/F, 378 Ferguson Lane
Shanghai is de afgelopen jaren in de ban geraakt van koffie. Hier vindt u volgens kenners de beste koffie van de stad.
725 Kangding Lu
Op het sfeervolle terras serveert de Nederlandse chef Koen Vessies ‘sexy tapas’. Hij geeft de traditionele Spaanse hapjes een internationale twist.
Infinitus Mall, 3/F, W08-10, 168 Hubin Lu
Ester Gebuis
Brian W. Ferry
Dit boetiekhotel is CO2-neutraal en gevestigd in een oud pakhuis. In de kamers zijn veel hergebruikte materialen verwerkt.
183 Jiaozhou Road
De klassieke charme van dit monumentale hotel voert terug naar de jaren dertig van de vorige eeuw. Het biedt fantastisch uitzicht over Huangpu en de Suzhou-rivier.
broadwaymansions.com
20 Bei Suzhou Road
De hotelketen CitiGo zit ook in de mooiste wijken van Shanghai. De kamers hebben niet veel opsmuk, maar zijn wel netjes en stijlvol ingericht.
citigohotel.com
1093 Xinzha Road
Unsplash/Atul Vinayak
Xiangyang Park
Getty Images
Dit boetiekhotel is CO2-neutraal en gevestigd in een oud pakhuis. In de kamers zijn veel hergebruikte materialen verwerkt.
183 Jiaozhou Road
De klassieke charme van dit monumentale hotel voert terug naar de jaren dertig van de vorige eeuw. Het biedt fantastisch uitzicht over Huangpu en de Suzhou-rivier.
broadwaymansions.com
20 Bei Suzhou Road
De hotelketen CitiGo zit ook in de mooiste wijken van Shanghai. De kamers hebben niet veel opsmuk, maar zijn wel netjes en stijlvol ingericht.
citigohotel.com
1093 Xinzha Road
Tai chi op de Bund
AWL Images
De Sichuan-keuken staat bekend om zijn verdovende pittigheid, ‘ma la’ genaamd. Hier serveren ze echte Sichuan-gerechten, maar dan wel op instapniveau.
sichuancitizen.com
2/F, 378 Ferguson Lane
Shanghai is de afgelopen jaren in de ban geraakt van koffie. Hier vindt u volgens kenners de beste koffie van de stad.
725 Kangding Lu
Op het sfeervolle terras serveert de Nederlandse chef Koen Vessies ‘sexy tapas’. Hij geeft de traditionele Spaanse hapjes een internationale twist.
Infinitus Mall, 3/F, W08-10, 168 Hubin Lu
Nu hoef ik alleen de straat uit te fietsen om uit te buiken in Xiangyang Park. Op de hoek haal ik een kop koffie en daarna plof ik neer op een van de bankjes. Het uitzicht verveelt nooit. Mensen laten hun katten of schildpadden uit, of doen met hun partner een dansje op het romantische Moon river dat uit een luidspreker schalt. Beroemd zijn de dames van middelbare leeftijd die in het park dansen alsof hun leven ervan afhangt. De choreografie vinden ze in filmpjes op hun telefoon. De muziek is vaak behoorlijk upbeat en heeft wel wat weg van hiphop. “Ik kan alle stappen dromen,” zegt de 56-jarige Shi Aiping. “Zodra ik de eerste noten hoor, weet ik wat ik moet doen.” De dames dansen voor de lol, maar ook om fit te blijven. Ze vertelt me dat haar knie pijn deed, maar dat de pijn verdween zodra ze begon te dansen.
Als westerling fiets ik liever om fit te blijven, en iets verder naar het zuiden vind ik een mooi eindpunt van mijn fietstocht van vandaag. De boulevard aan de South Bund was vroeger de belangrijkste haven van Shanghai. Vrachtschepen vol graan of vis meerden hier aan. De kade langs de rivier is de afgelopen jaren gerenoveerd, maar de rails, het oude treinstation en enkele van de oude pakhuizen zijn gebleven, als herinnering aan vroeger. De oranje kranen die over de kademuur leunen, markeren de zuidkant van de Bund. Onderdeel van de renovatie was een lint van tien kilometer gravel dat langs de volledige skyline van Shanghai loopt, van de South Bund helemaal naar Hongkou in het noorden. Vanaf een bankje aan het water kijk ik uit op de futuristische wolkenkrabbers aan de overkant. Mijn fietstocht eindigt hier, en ik neem me voor om de volgende keer een eind langs het water te wandelen. Het nieuwe pad verbindt oud en nieuw, met alles wat daartussen ligt – als een strik om de stad.